วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มีฐานะเป็นส่วนงานของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ที่มีหน้าที่ผลิตบัณฑิต วิจัย และบริการวิชาการ วิทยาลัยมีพัฒนาการเริ่มต้นจากโครงการความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นกับกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย บนฐานคิดที่ว่า การกระจายอำนาจและศักยภาพการบริหารจัดการภาครัฐที่ดีเป็นกุญแจสำคัญที่จะทำให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ ซึ่งการจะพัฒนาการบริหารจัดการภาครัฐจะต้องเริ่มต้นที่การพัฒนาทรัพยากรบุคคล เมื่อกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นได้ทำการสำรวจคุณวุฒิของบุคลากรสังกัดองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในปี พ.ศ. 2546 พบว่ามีผู้สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีเพียง 4,600 คน จากจำนวนทั้งสิ้นมากกว่า 2 แสนคน ส่วนในระดับปริญญาโทนั้นยิ่งมีจำนวนน้อยมาก ยิ่งไปกว่านั้น การสำรวจยังพบว่าผู้ที่สำเร็จการศึกษาเหล่านี้มีความจำเป็นต้องพัฒนาองค์ความรู้เรื่องการกระจายอำนาจและการบริหารจัดการที่ดี ดังนั้น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นจึงมีความจำเป็นเร่งด่วนที่จะต้องพัฒนาบุคลากรองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นให้มีความรู้ ความสามารถ ตลอดจนความเชี่ยวชาญในการบริหารกิจการสาธารณะในระดับท้องถิ่น เพื่อตอบสนองความต้องการของประชาชนในเขตพื้นที่รับผิดชอบให้อยู่ในระดับที่สูงขึ้นต่อไป
มหาวิทยาลัยขอนแก่นเปิดรับนักศึกษารัฐประศาสนศาสตรบัณฑิต และรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการปกครองท้องถิ่นรุ่นแรกในปี พ.ศ. 2548 โดยหลักสูตรที่จัดขึ้นนี้ในระยะเริ่มแรกอยู่ภายใต้การดำเนินงานของคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น และต่อมาด้วยจำนวนนักศึกษาที่เพิ่มขึ้น กอปรกับมหาวิทยาลัยขอนแก่นมีนโยบายจะขยายและพัฒนาหลักสูตรอื่น ๆ เพื่อให้ครอบคลุมทุกภารกิจ และตอบสนองความต้องการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มุ่งเสริมสร้างศักยภาพและความพร้อมในการบริหารตามแนวทางของการกระจายอำนาจและเพื่อให้การบริหารจัดการองค์กรและการบริการวิชาการแก่นักศึกษาเกิดความคล่องตัวและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ที่ประชุมคณะกรรมการอำนวยการหลักสูตรรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการปกครองท้องถิ่น คราวประชุมครั้งที่ 1/2549 เมื่อวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2549 จึงมีมติเห็นชอบให้จัดตั้งหน่วยงานในการบริหารจัดการภารกิจร่วมระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นและกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นขึ้น เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 โดยมีชื่อว่า “สำนักงานโครงการความร่วมมือ ระหว่างมหาวิทยาลัยขอนแก่นและกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย” ภายใต้ สำนักงานอธิการบดี ตามประกาศ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ฉบับที่ 759/2549
เพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการบริหารจัดการและให้เห็นเป็นรูปธรรมของการเตรียมความพร้อมของบุคลากรขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่จะเข้ามารับภารกิจที่จะเพิ่มขึ้น และอีกประการก็เพื่อให้มีหน่วยงานที่รับผิดชอบการดำเนินการจัดการเรียนการสอนที่ชัดเจนยิ่งขึ้น ที่ประชุมคณะกรรมการบริหารสำนักงานโครงการความร่วมมือฯ คราวประชุมครั้งที่ 3/2549 เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2549 จึงมีมติเห็นสมควรให้ปรับปรุงระบบการบริหารจากสำนักโครงการความร่วมมือฯ เป็นหน่วยงานที่เทียบเท่าระดับคณะในการจัดการเรียนการสอน เพื่อเป็นการควบคุมคุณภาพตามมาตรฐานของมหาวิทยาลัยขอนแก่น และเพื่อให้เกิดความร่วมมือในการใช้บุคลากรจากหน่วยงานต่าง ๆ จากภายในและหน่วยงานภายนอกอื่น ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน ที่ประชุมจึงตั้งชื่อหน่วยงานใหม่นี้ว่า “วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น” และให้หน่วยงานดังกล่าวมีสถานะเป็นองค์กรในกำกับของมหาวิทยาลัยขอนแก่น เทียบเท่าคณะวิชา ตามข้อบังคับมหาวิทยาลัยขอนแก่นว่าด้วยองค์กรในกำกับมหาวิทยาลัยขอนแก่น พ.ศ. 2539 และให้การบริหารงานของวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่นเป็นไปตามระเบียบมหาวิทยาลัยขอนแก่นว่าด้วยวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น หลักการดังกล่าวได้ผ่านความเห็นชอบจากที่ประชุมคณบดีคราวประชุมครั้งที่ 3/2550 เมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2550 และที่ประชุมสภามหาวิทยาลัย คราวประชุมครั้งที่ 4/2550 เมื่อวันที่ 4 เมษายน พ.ศ. 2550 มีมติอนุมัติให้จัดตั้ง “วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น” ฉะนั้น วันดังกล่าวจึงถือว่าเป็น "วันสถาปนาวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น"
ต่อมาวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น ได้ปรับปรุงการจัดโครงสร้างและการแบ่งหน่วยงานย่อยภายในวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น เป็น กองบริหารงานวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น และมีการบริหารวิชาการ เป็น สาขาวิชาการบริหารกิจการสาธารณะ ตามประกาศมหาวิทยาลัยขอนแก่น (ฉบับที่ 1652/2563) เรื่อง การแบ่งหน่วยงานและหน่วยงานย่อยภายในวิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น ลงวันที่ 26 สิงหาคม 2563
ในแผนยุทธศาสตร์ประจำปี พ.ศ. 2563-2567 วิทยาลัยฯ ได้กำหนดวิสัยทัศน์เป็น “สถาบันชั้นนำของการเรียนรู้ด้านกิจการสาธารณะของอาเซียน” ภายใต้วิสัยทัศน์นี้ วิทยาลัยฯ มุ่งยกระดับความเข้มแข็งทางการเรียนการสอน การวิจัยและนวัตกรรม การบริการวิชาการ การต่างประเทศ การส่งเสริมความสัมพันธ์กับชุมชน และการบริหารจัดการองค์กร ให้ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางทั้งในระดับชาติ และระดับนานาชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภูมิภาคอาเซียน
วิทยาลัยการปกครองท้องถิ่น มหาวิทยาลัยขอนแก่น
123 มหาวิทยาลัยขอนแก่น 40002, ประเทศไทย
โทรศัพท์: (+66) 4320 3124
โทรสาร: (+66) 4320 3875
e-mail: cola@kku.ac.th
© 2020 College of Local Administration, Khon Kaen University